fot. Mąkownica
Wieś przy drodze z Witkowa do Wólki (droga nr 260). Ok. 2,5 km od Witkowa. W 2011 roku liczyła 184 mieszkańców.
Dzieje Wsi:
1399 roku.
Pierwsza wzmianka pisana o wsi.
1564 roku.
Według wykazu podatkowego we wsi są 4,5 łany ziemi uprawiane przez kmieci, oraz 2 łany sołtysie, jest też karczma. Prawie na pewno w miejscowości funkcjonuje folwark.
- (Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl)
1578 roku.
Wykaz podatkowy podaje że w Mąkownicy jest 5 łanów kmiecych, oraz że mieszka tam 2 zagrodników.
- Adolf Pawiński ” Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym” tom.XII.
1588 roku.
W wykazie podatkowym z tego roku odnotowano dzierżawcę lub zarządcę Mąkownicy Mateusza Borzewskiego, nadal figuruje w wykazie 5 łanów ziemi kmiecej i już tylko 1 zagrodnik.
- (Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl)
1837 roku.
Miejscowość liczy 20 domów oraz 180 mieszkańców.
- J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok.
Mapa Mąkownicy i okolicy z 1839 roku.
27 Luty 1842 roku.
Umiera Dezydery Koszutski, lat 42, dziedzic Mąkownicy. Mąż Justyny z Raczyńskich, ojciec piątki nieletnich dzieci.
- Biblioteka Kórnicka P.A.N. – Teki Włodzimierza Dworzaczka
20 Czerwiec 1845 roku.
Ogłoszenie z Gazety Wielkiego Xięstwa Poznańskiego (1845-06-20. Nr141)
Folwark wieczysto – dzierżawny Mąkownica w pow. Gnieźnieńskim pod miastem Witkowem położony, jest z wolnej ręki do sprzedania. Bliższą wiadomość powziąć można u dzierżawcy Chłądowa pod Witkowem lub posiedziciela Karsewa II część.
Rok szkolny 1866/1867
Szkoła Katolicka w Mąkownicy należy do Dekanatu Gnieźnieńskiego św. Trójcy. Z ramienia tego dekanatu inspektorem szkolnym jest Ks. Dziekan Śmiełowski z Wrześni. Na miejscu za inspekcję szkolną oraz patronat nad szkołą odpowiada rząd pruski. Nauczycielem w szkole jest p. Weckert Wincenty będący nauczycielem od roku 1841 (nie koniecznie cały czas w Mąkownicy) jego dochód według etatu rządowego to 160 talarów rocznie. W szkole w roku szkolnym 1866/67 powinno uczyć się 47 dzieci.
- Obraz Katolickich Szkół Elementarnych objętych archidiecezjami Gnieźnieńską i Poznańską. Wyd przez Ludwika Rzepeckiego. Poznań 1867.
1885 roku.
Wieś liczy 240 mieszkańców, w tym 219 katolików, 19 ewangelików i 2 żydów. 42 osoby są analfabetami. W miejscowości są 22 domy, folwark o pow. 571 mórg, własność p. Ossowickiego oraz cegielnia.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t.VI – 1885 rok
1918 roku.
Udział mieszkańców Mąkownicy w Powstaniu Wielkopolskim.
28 Grudzień 1926 roku.
Postrzelenie złodzieja podczas kradzieży.
Dnia 28 grudnia 1926 roku, w późnych godzinach wieczornych, posłyszał gospodarz Mański z Mąkownicy podejrzany szmer, jakby skrzyp drzwi otwieranych. Zaniepokojony wyszedł przed dom uzbroiwszy się poprzednio w strzelbę i zauważył 2 osobników, którzy z miechami na plecach oddalali się od stodoły. Mański kazał im stanąć, złodzieje atoli nie posłuchali i zaczęli uciekać. Wobec tego Mański oddał strzał w ich stronę i postrzelił jednego z nich niejakiego Fryderyka Lutza z Mąkownicy: za drugim sprawcą wszczęła poszukiwania policja, która wkrótce go wypośrodkowała i umieściła w areszcie: rannego Lutza, przewieziono do miejskiego szpitala w Gnieźnie.
- Gazeta Gnieźnieńska” Lech” Nr 5 z dn. 8 Stycznia 1927” roku.
6 Maj 1927 roku.
Pożar
Dnia 6 bm. o godz. 4 rano powstał pożar w zabudowaniach gospodarza Edwarda Riemera w Mąkownicy pow. Gniezno, który wkrótce oprócz domu mieszkalnego objął również chlew. Pomimo wysiłków ocalenia tych budynków zgorzały one zupełnie. Ogień powstał prawdopodobnie na strychu domu mieszkalnego i to wskutek wadliwości komina. Poszkodowany jest bardzo nisko zabezpieczony.
- Gazeta Gnieźnieńska ” Lech ” Nr. 107 z dn. 11.05.1927 roku.
23 Maj 1927 roku.
Nieznani sprawcy włamali się w nocy z 23 na 24 Maja do wiatraka młynarza Michała Kwapiszewskiego w Mąkownicy pow. Gniezno i skradli ok. 90 funtów mąki. Policja czyni w tej sprawie dochodzenie.
- Gazeta Gnieźnieńska ” Lech ” Nr. 126 z dn. 3 Czerwica 1927 roku.
27 Wrzesień 1927 roku.
Sprawy szkolne.
Kosztem 650 zł gmina odrestaurowała klasy i pokoje mieszkalne tutejszej szkoły. W miejsce odchodzącego do Gniezna do szkoły św. Jana kierownika szkoły p. Starzewskiego obejmuje 1 października rb. kierownictwo szkoły p. G. Ciemnoczołowski z Gniezna.
- Gazeta Gnieźnieńska ” Lech ” Nr. 221 z dn. 27 Września 1927 roku.
07 Czerwiec 1929 roku.
Pożar we wsi.
Dnia 7 bm. wieczorem o godz. 9-tej wybuchł pożar w Mąkownicy pow. gnieźnieński w zagrodzie gospodarza Maksymiliana Drwęskiego. Spaliła się doszczętnie stodoła z maszynami rolniczymi i innymi sprzętami. Szkodę wynoszącą około 5000 zł. pokrywa ubezpieczenie. Przyczyny pożaru nie zdołano ustalić, najprawdopodobniej zachodzi jednak umyślne podpalenie.
- Gazeta Gnieźnieńska ” Lech ” Nr. 134 z dn. 13.06.1929 roku.
1930 roku.
Mąkownicę zamieszkują 382 osoby w tym:
Karczmarz – Kaptur W.
Wiatrak (Młynarz) – Kwapiszewski M.
Kowale – Dajerling St. oraz Karczewski W.
- Księga Adresowa Polski 1930 rok.
25/26 Lipiec 1931 roku.
Pożar
W nocy z dnia 25 na 26 lipca wybuchł pożar w domu mieszkalnym młynarza Kwapiszewskiego w Mąkownicy. Pastwą płomieni padło całe urządzenie domowe wartości 12000 zł. Według wszelkiego prawdopodobieństwa pożar powstał wskutek wadliwej budowy komina, który w nocy był rozżarzony od pieczenia chleba. Poszkodowany był ubezpieczony w Kraj. Ubezp. Ogniowym na sumę 15450 zł.
- Gazeta Gnieźnieńska ” Lech ” Nr. 173 z dn. 30.07.1931 roku.
05 Czerwiec 1932 roku.
Niesamowite harce pioruna.
W ub. środę około godziny 7 wieczorem przeszła nad naszą wsią gwałtowna wichura w czasie której uderzył zimny grom, wyprawiając wprost niesamowite harce i wyrządzając znaczne szkody. Nasamprzód uderzył grom w stodołę gosp. Ignacego Nowaka, niszcząc ją wraz z chlewem doszczętnie i odrzucając dachówki na odległość bisko 100 metrów. Stąd przeniósł się na zagrodę pp. Koralewskiego i Drwęskiego Maksymiliana, gdzie wyrwał ze stodoły około 800 dachówek oraz oderwał zupełnie cynową blachę wraz z murowanym szczytem. Nie dość na tym, wyrwał p. Lutzowi z domu mieszkalnego i chlewa około 200 dachówek oraz z dachu stodoły, całą papę wraz z podkładem drzewnym, zaś p. Gajowi z zagrody ok. 30 dachówek. Na zakończenie tej wędrówki wpadł do zagrody p. Jeskiego, gdzie wyrwał ok. 20 dachówek oraz obalił cały płot wraz z cementowymi słupami, które powyrywał z ziemi, jakby to były zwykłe patyki. Niezwykłe te harce pioruna wywołały w naszej wiosce ogromne wrażenie a niektórym nawet zdawało się że to koniec świata.
- Gazeta Gnieźnieńska ” Lech ” Nr. 127 z dn. 05.06. 1932 rok.
Mapa Mąkownicy z 1934 roku.
6 Luty 1935 roku.
Wykrycie tajnej gorzelni w Mąkownicy.
Władze śledcze powiadomione zostały drogą konfidencjonalną, jakoby w Mąkownicy pod Witkowem istniała tajna gorzelnia i to u rolnika Kaczmarka. W ub. tygodniu zjechały do Mąkownicy władze śledcze. Kaczmarek na widok urzędników zaprzeczył posiadaniu aparatu do przetworu wódki. Dopiero wzięty w krzyżowy ogień pytań, przyznał się, że istotnie taki aparat posiadał i że otrzymał go od kowala Maciejewskiego z Mąkownicy. Aparat przed paru dniami wywiózł w pole i przechował w rowie. Na miejscu wskazanym przez Kaczmarka aparatu nie było. Przeprowadzono dalszą rewizję w sąsiedniej wsi Ruchocin u rolnika Fryderyka Milbrandta gdzie znaleziono aparat skonstruowany przez kowala Maciejewskiego z Mąkownicy. Taki sam aparat pochodzący również od Maciejewskiego wykryto u jednego mieszkańca wsi Wiekowo. W aferę tajnego gorzelnictwa zamieszanych jest kilku mieszkańców Mąkownicy.
- Gazeta Gnieźnieńska” Lech” Nr 30 z dn. 06.02. 1935 rok.
